خطر مرگ در مصرف استامینوفن؟ بررسی واقعیت و هشدارهای جدی

استامینوفن چیست و چرا پرمصرف است؟

استامینوفن (Paracetamol) یکی از رایج‌ترین داروهای مسکن و تب‌بر در جهان است که بدون نسخه نیز در دسترس قرار دارد. به‌دلیل اثربخشی بالا، قیمت مناسب و ایمنی نسبی، میلیون‌ها نفر روزانه از آن استفاده می‌کنند. اما آیا این داروی محبوب می‌تواند مرگ‌آور باشد؟ پاسخ، مثبت است — در صورت مصرف نادرست یا بیش از حد.

مصرف بیش‌ازحد استامینوفن؛ چگونه به مرگ منجر می‌شود؟

استامینوفن عمدتاً در کبد متابولیزه می‌شود. دوز بالا می‌تواند باعث انباشته شدن متابولیتی سمی به نام NAPQI شود که سلول‌های کبد را تخریب می‌کند. اگر این آسیب به موقع درمان نشود، منجر به نارسایی حاد کبدی و در نهایت مرگ می‌شود.

دوز ایمن روزانه استامینوفن

• حداکثر دوز مجاز برای بزرگسالان: ۴۰۰۰ میلی‌گرم در ۲۴ ساعت
• دوز سمی: بیش از ۷۵۰۰ میلی‌گرم در روز
• دوز کشنده (در برخی افراد): بیش از ۱۰،۰۰۰ میلی‌گرم در روز یا بیشتر از ۱۵ قرص ۵۰۰ میلی‌گرمی

چه عواملی خطر مرگ را افزایش می‌دهند؟

• مصرف همزمان با الکل: الکل عملکرد کبد را کاهش می‌دهد و اثرات سمی استامینوفن را تشدید می‌کند.
• مصرف طولانی‌مدت: حتی دوزهای معمولی در طول زمان می‌تواند آسیب کبدی ایجاد کند.
• بیماری‌های زمینه‌ای کبدی: افراد مبتلا به هپاتیت یا کبد چرب بیشتر در معرض خطر هستند.
• تداخل دارویی: داروهایی مانند ریفامپین، فنی‌توئین و کاربامازپین می‌توانند استامینوفن را سریع‌تر به ترکیبات سمی تبدیل کنند.

علائم مصرف بیش‌ازحد استامینوفن

در صورت مشاهده هر یک از علائم زیر پس از مصرف استامینوفن، فوراً به اورژانس مراجعه کنید:

• تهوع و استفراغ شدید
• درد در قسمت راست بالای شکم (محل کبد)
• زردی پوست و چشم‌ها
• خواب‌آلودگی شدید یا گیجی

راه‌های پیشگیری از مسمومیت و مرگ ناشی از استامینوفن

1. همیشه دستور مصرف روی بسته را با دقت مطالعه کنید.
2. دارو را در فاصله زمانی منظم و بدون افزایش خودسرانه دوز مصرف کنید.
3. از مصرف همزمان داروهای دیگر حاوی استامینوفن (مثل داروهای سرماخوردگی) خودداری کنید.
4. در صورت بیماری کبدی یا مصرف الکل، حتماً با پزشک مشورت کنید.